BM, Uygur zulmünün ispatlarını görmezden geldi: Çin sponsorluğunda propaganda gezisi

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Komiseri Michelle Bachelet, geçen hafta Çin’e yaptığı ziyaretle, bütün beklentileri boşa çıkardı. Bachelet’in Uygurlara yönelik insan hakları ihlalleri hakkında hayli gecikmiş bir BM raporu yayınlaması beklenirken o, Uygur aktivistlerin dünyaya Uygurlara ne olduğunu anlatmak için beş yıldan fazla süren gayretlerini baltaladı.

Dünyanın dört bir yanındaki ülkeler bu ihlalleri kabul etti ve bağımsız bir hukuk uzmanları paneli geçen Aralık ayında bir halk mahkemesinde Çin’in hareketlerinin “soykırım” olduğuna karar verdi.

The Washington Post’un haberine nazaran; Bachelet ise ziyaretinde bu polis devleti ile yüzleşme fırsatı bulmasına karşın yumuşak sözlerle Çin’in telaffuzlarını tekrar etti. Pekin’in, bu zulmü “terörle uğraş ve radikallikten arındırma” olarak nitelendiren yanlış telaffuzuna atıfta bulundu ve varsayımı 2 milyon Uygurun tutulduğu tek bir kampı bile ziyaret etmek istemedi.

‘GÖSTERMELİK’ BİR SEYAHAT

Seyahatin başından beri insan hakları savunucuları ve Uygur aktivistleri İnsan Hakları Yüksek Komiserliği takımına erişim sağlayamadı. Pekin, Kovid-19’un yayılmasını önlemek emeliyle olduğunu sav ederek, yabancı basının iştiraki olmadan geziyi “kapalı bir döngü” içinde düzenledi. Bu koşullar altında BM ve Bachelet, ziyareti asla kabul etmemeliydi. Mağdurlara özgür ve bağımsız erişim olmadan tarafsız ve istikrarlı bir müşahede kelam konusu olamaz. Bachelet, kurbanların aile üyeleriyle görüşmedi yahut konuşmadı, yalnızca değişim için uysal tekliflerde bulundu. Büsbütün Çin’in idaresiyle, devlet medya propagandasını güçlendirmek için yapılan bir seyahatti.

Pekin’in ziyaretine müdahalesine müsaade vererek, Bachelet onarılamaz ziyana neden oldu. Aslında rapor üstüne rapor, sistematik tecavüz, zorla kısırlaştırma ve çocukları ailelerinden zorla ayırma dahil olmak üzere yaygın azap ve istismara ait açıklamalar buldu.

AZAP İSPATLARINI BELGELEMEDİ

Daha geçen ay, bir haber kuruluşları konsorsiyumu, Çin’in acımasız düzeneğinin içinden büyük bir evrak ve fotoğraf sızdıran Sincan Polis Belgeleri’ni yayınladı. Belgede; gözaltına alınan Uygurların binlerce fotoğrafı, polise tutukluların gözlerini bağlaması, kelepçelemesi ve zincirle bağlaması talimatını veren evraklar içeriyor. Dokümanların bir kısmı, kaçmaya çalışan tutuklular için bariz bir “vur ve öldür” siyasetini anlatıyor. Bachelet’in vaat ettiği insan hakları raporunun kamuya açık bir formda belgelemesi gereken şey bunlardı.

Mart ayında, “Uygurlar için Kampanya” ve “Dünya Uygur Kongresi”, Bachelet’i ofisinin Eylül ayında tamamlandığını söylediği raporu yayınlamaya çağıran 190’dan fazla kuruluşa katıldı. Kuruluşlar özel mektuplar gönderirken bir sessizlikle karşılaştılar. BM ziyaretinden evvel 60 örgütten oluşan küme, bir sefer daha raporun yayınlanmasını ve şeffaflık talep etti. Bu güne kadar hala yanı alamadılar.

HAK SAVUNUCULARI MAKSAT HALİNE GELİYOR

Pekin’le yüzleşmedeki gecikme ve isteksizlik tüm hak savunucuları için yürek parçalayıcı ve ürkütücü. Eylül 2018’de Uygurlar için Kampanya’nın kurucusu ve yönetici yöneticisi Rushan Abbas’ın kız kardeşi Dr. Gulshan Abbas, Rushan’ın Uygur soykırımına karşı konuşmasının akabinde Çin rejimi tarafından açıkça bir misilleme olarak gözaltına alındı. Dünya Uygur Kongresi’nin Lideri Dolkun İsa’nın annesi de 2018’de, 78 yaşında götürüldü ve orada öldü. Akabinde Dolkun, küçük kardeşi Huştar İsa’nın müebbet mahpus cezasına çarptırıldığını ve ağabeyi Yalqun İsa’nın ise uzun vadeli mahpus cezasına çarptırıldığını öğrendi. Bu siyasi güdümlü cezalar, bilhassa zulme karşı sesini yükseltenler için az bir durum değil.

İnsan haklarını yüceltme ve müdafaa misyonuyla Bachelet, mazlumları savunma sorumluluğuna sahip. Çin’in keyfi olarak gözaltına alınanları hür bırakmasını ve yırtıcı sistematik şiddetine son vermesini ısrarla ve açıkça talep etmesi gerekiyordu. Bunu yapmamakla Uygurları ve tüm dünyayı hayal kırıklığına uğrattı. Münasebetiyle Bachelet’in 31 Ağustos’ta sona erecek olan komiserlik misyonu, olabilecek en makus notla sona eriyor.