6-9 Haziran’da AB’ye üye 27 ülkede yapılan seçimlerin ardından AP’de yeni yasama dönemi bugün resmi olarak başlıyor. AP’nin mevcut Başkanı Roberta Metsola’nın liderliğindeki törenle AB bayrağı, Strazburg’daki AP binasının gönderine çekilecek.
Ardından 2019-2024 dönemi milletvekilleri, Genel Kurul salonunda son kez bir araya gelerek, Metsola’nın elinden hizmet madalyalarını teslim alacaklar. Yeni Genel Kurul ise ilk kez yarın toplanacak. TSİ 11.00’de başlayacak oturumda 720 yeni milletvekili, ilk olarak AP’nin yeni başkanını seçecek.
Gizli oylama ve mutlak çoğunlukla belirlenecek yeni başkan, 2,5 yıllığına bu görevi üstlenecek. Seçimden en büyük grup olarak çıkan Avrupa Halk Partisinin (EPP) adayı Metsola’nın yeniden seçilmesi bekleniyor.
Metsola, Ocak 2022’de, aniden vefat eden David Sassoli’nin yerine AP Başkanı olarak seçilerek bu görevi üstlenen en genç isim olmuştu. Başkan seçiminin ardından 14 adet başkan yardımcısının seçileceği oylamalara geçilecek.
AP’deki seçim haftasında en önemli gün ise Birliğin yürütme organı olan Komisyon’un başkanının oylanacağı 18 Temmuz olacak. 27-28 Haziran’da yapılan AB zirvesinde liderler, AB Komisyonu Başkanlığı için bir dönem daha Ursula von der Leyen’i aday göstermişti.
Perşembe günü yapılacak oylama öncesinde von der Leyen, TSİ 10.00’da milletvekillerine hitap edecek, 5 yıllık dönem için önceliklerini anlatacak. TSİ 14.00 civarında ise oylamaya geçilecek.
Ancak oylamaya günler kalmış olsa da seçim sonuçlarının hemen akabinde siyasi grupların desteğini kazanmak için müzakerelere başlayan von der Leyen’in güvenoyu alıp almayacağı belirsizliğini koruyor.
Von der Leyen’in güvenoyu alması, 2019’da olduğu gibi kendi grubu EPP ile sosyalist (S&D) ve liberal (Renew Europe-Avrupa’yı Yenile) milletvekillerinin desteğiyle mümkün olacak.
Mevcut sandalye sayılarına bakıldığında ideal olarak bu üç grubun desteği, gerekli 361 oyu sağlıyor ancak oylamanın gizli yapılacak olması soru işaretlerine yol açıyor.
Bu 3 grup toplamda 401 sandalyeye karşılık gelse de geçmiş deneyimlere dayanarak, bu milletvekillerinin en az yüzde 10’unun aleyhte oy kullanacağı, hatta bazı milletvekillerinin ise oylamaya katılmayacağı düşünülüyor.
Zira 2019’da von der Leyen, aynı ittifak tarafından desteklenmiş ancak bazı milletvekillerinin gruptan ayrı karar alması sonucu sadece 9 oy farkla seçilebilmişti.
Von der Leyen’in pozisyonu garantilemesi için Yeşiller grubunun desteği önem arz ediyor. Von der Leyen, Genel Kurul’a hitabında AB’nin iklim hedeflerinin devamlılığını sağlayacağıyla ilgili tatmin edici mesajlar vermesi halinde Yeşillerin blok olarak destek vermesi bekleniyor.
Parlamento’da 53 sandalyesi olan Yeşiller’in temsilcisi Simon McKeagney, 12 Temmuz’da yaptığı açıklamada tüm demokratik grupların aşırı sağa karşı birleşmesi gerektiğini savunsa da von der Leyen’e desteklerinin henüz kesinleşmediğini söyledi.
Sosyalistler ve liberaller ise von der Leyen’in en garanti destekçileri. Her iki grup da aşırı sağın yükselişinin önlenmesinin tek yolunun von der Leyen’in, AB yanlısı büyük bir ittifakla yeniden seçilmesi olduğunu düşünüyor.
Buna rağmen sosyalist grubun temsilcisi Utta Tuttlies ve liberal grubun temsilcisi Clara De Melo, görüşmelerinin devam ettiğini, von der Leyen’e desteklerinin “açık çek” niteliğinde olmadığını vurguladı.
Von der Leyen’in kendi grubu merkez sağcı EPP içerisinde sol eğilimli (sosyalist-liberal-yeşil) bir ittifak yerine, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni öncülüğünde sağ ve aşırı sağcı grupları içeren Avrupa Muhafazakarları ve Reformistleri grubunun (ECR) desteğini alması gerektiğini düşünen bir kesim de bulunuyor.
AP’de yapılacak oylamada mutlak çoğunluğun sağlanamaması halinde milletvekilleri, AB Konseyi’nden yeni bir aday belirlemesini isteyecek. Bir aylık çabaları boşa giden AB liderleri bir ay içinde yeni bir isim önerebilmek için yeniden müzakerelere başlayacak.
Ancak tüm bunların olması halinde, halihazırda Ukrayna’daki savaş ve AB dönem başkanı Macaristan’ın Başbakanı Viktor Orban’ın Rusya ziyaretiyle gerilen atmosfer, Fransa’da seçim sonrası süren karışıklık da düşünüldüğünde Birlik, siyasi krize de sürüklenmiş olacak.
Tüm bu endişeler von der Leyen’i grup görüşmelerinin dışında, EPP, sosyalist, liberal ve yeşilci milletvekilleriyle saatler süren bireysel görüşmeler yapmaya zorladı. Von der Leyen’in 18 Temmuz sabahı Genel Kurul’a hitabında kararsız milletvekillerinin taleplerine ne derece yanıt vermiş olacağı da merak konusu oldu.
Yeni yasama döneminin ilk haftasında AP Genel Kurulu, iki oylama arasında ise Ukrayna konulu oturum için bir araya gelecek.
Siyasi grupların başkanlarının hitaplarının ardından, TSİ 18.00’de AP’nin yeni milletvekilleri, gelecek 5 yıllık dönemde Birliğin Ukrayna’ya desteğini teyit edecekleri bir karar tasarısını oylayacak.
